Μία εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση που «αποκαλύπτει» στον αναγνώστη μέσα από λέξεις αλλά και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ένα νησί, από τα εκατοντάδες μικρά νησιά του Αιγαίου, το οποίο όμως «κρύβει» έναν αξιοσημείωτο αρχαιολογικό θησαυρό, ένα ιερό με μεγάλη ακτινοβολία κατά την αρχαϊκή περίοδο, για το οποίο ωστόσο δεν υπάρχει καμία αρχαία γραπτή πηγή.
Το «μυστήριο» του Δεσποτικού ξεκίνησε να ξεδιπλώνεται από τα τέλη του 19ου αι. από τον Άγγλο περιηγητή Theodore Bent που έφερε στο φως θεμέλια αρχαίου ναού κοντά στη θέση Μάντρα και λίγα χρόνια μετά, από τον αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα, ο οποίος ανέσκαψε δύο πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία της 3ης χιλιετίας π.Χ.. Το 1959 διενεργήθηκε στη θέση Ζουμπάρια νέα ανασκαφή από τον τότε Έφορο Κυκλάδων, Νικόλαο Ζαφειρόπουλο, όπου αποκαλύφθηκαν και άλλοι πρωτοκυκλαδικοί τάφοι αλλά και στη θέση Μάντρα, όπου αποκαλύφθηκε τμήμα οικίας, πιθανόν ρωμαϊκών χρόνων. Ωστόσο, η «οικία» πως αποδείχθηκε μεταγενέστερα αποδείχτηκε ότι ήταν ένα από τα δύο δωμάτια του «ναού» του ιερού, σύμφωνα με μεταγενέστερη επίσκεψη στην περιοχή (1985), τεσσάρων αρχιτεκτόνων από το Πολυτεχνείο του Μονάχου.
Το 1996, ο συγγραφέας του βιβλίου «Δεσποτικό. Το Ιερό του Απόλλωνα», αρχαιολόγος της ΚΑ΄Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, επισκέφθηκε την περιοχή για πρώτη φορά στη θέση Μάντρα και έπειτα από σύντομη επιφανειακή έρευνα όπου εντοπίστηκαν θραύσματα μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών και ορισμένοι ορατοί τοίχοι, παρέμεινε εκεί έως σήμερα, γοητευμένος από την πληθώρα των ευρημάτων και από τη σχηματοποιημένη πλέον εικόνα του κυκλαδικού ιερού, άγνωστου έως πρότινος.
Η αποκάλυψη του ιερού οδήγησε στη διάρκεια των χρόνων που ακολούθησαν στην εύρεση ποικίλων και ιδιαίτερης αξίας ευρημάτων, με σπουδαίο επιστημονικό και ιστορικό ενδιαφέρον, τα οποία αναδεικνύουν την απαράμιλλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας.
«Η β’ έκδοση του βιβλίου «Δεσποτικό. Το Ιερό του Απόλλωνα»… είναι εμπλουτισμένη με τα νέα ευρήματα και τα πρόσφατα πορίσματα της έρευνας. Στοχεύει στην άρτια ενημέρωση του αναγνώστη και στη γνωριμία του με τον αρχαιολογικό χώρο του Δεσποτικού, αλλά κυρίως στην ενεργοποίηση του ενδιαφέροντός του για τον αρχαίο κυκλαδικό πολιτισμό» Γιάννος Κουράγιος, απόσπασμα από τον πρόλογο.
Επιμέλεια κειμένων: Κορνηλία Νταϊφά